Zomerstormen met fatale afloop

Uit de kast komen op het Hongaarse platteland is geen pretje – maar wat is het er mooi. Of beter gezegd: wat heeft regisseur Ádám Császi een fotogenieke locaties gekozen voor zijn film Viharsarok (Sturmland / Land of storms, 2014). En wat hebben hij en cameraman Marcell Rév het zich ontvouwende drama inventief verbeeld met adembenemende high-angle en widescreen shots die zowel de grootsheid van de poesta (de Hongaarse grasvlakte) als de kwetsbaarheid van de hoofdpersonen onderstrepen. Mooi intiem gefilmd is daarentegen het kleine ballet van de twee hoofdrolspelers met een deur die in zijn scharnieren moet worden gehangen. De scène staat symbool voor de wijze waarop voetbaltalent Szabolcs (András Sütö) en bouwvakker Áron (Ádám Varga) lang om elkaar heen draaien zonder elkaar echt te vinden: er blijft als het ware een deur tussen hen zitten die maar niet open kan. Al evenzeer symbolisch geladen zijn de voorbij trekkende zomerstormen. Ze verbeelden enerzijds de voortdurende dreiging die uitgaat van de streng-katholieke dorpsgemeenschap, die alleen met bot geweld weet te reageren op alles wat vreemd en anders is, en symboliseren anderzijds de hoogoplopende seksuele spanning tussen Szabolcs en Áron, die eindigt in een gewelddadige ontknoping.

Of die gewelddadige ontknoping wel zo logisch voortvloeit uit al wat er aan vooraf gaat staat echter te bezien. Mij viel die ontknoping bijzonder rauw op mijn dak. Niet dat de film persé om een happy ending vraagt maar Szabolcs en Áron leken juist heel aardig op weg om iets te creëren dat de vijandige buitenwereld kon trotseren. Lastige stoorzenders als Szabolcs’ vader (die wil dat zijn zoon zijn voetbalcarrière vervolgt in plaats van zijn tijd te verdoen met het opknappen van een vervallen landhuis) en Árons verzorgingsbehoeftige moeder (die wil dat haar zoon bij haar blijft wonen) worden effectief geneutraliseerd. Datzelfde geldt voor een stoorzender in de liefde in de vorm van Szabolcs’ voetbalmaatje Bernard (Sebastian Urzendowsky). Even lonkt zelfs een idyllische ménage à trois tussen de drie jongemannen maar als Szabolcs door Bernard toch voor een keuze geplaatst wordt kiest hij ondubbelzinnig voor Áron. Een tragische vergissing zal blijken, want het is Áron die uiteindelijk niet sterk genoeg blijkt om de liefde te dragen. En zo eindigt de film (SPOILER!) met een gegeven dat klassiek mag worden genoemd voor veel gay interest films van vorige generaties: Yet each man kills the thing he loves. En om Oscar Wilde nog wat specifieker te citeren: The kindest use a knife…

Regisseur Ádám Császi is fel bekritiseerd vanwege dat einde, dat lijkt te onderstrepen dat homoseksuele relaties gedoemd zijn te falen. Császi lijkt zich tegen deze kritiek te hebben willen indekken door te vermelden dat het verhaal gebaseerd is op een ware gebeurtenis. Dat is uiteraard een onhoudbare verdedigingslinie, want ongetwijfeld heeft de regisseur van alles en nog wat naar eigen fantasie ingekleurd waardoor het hem ook vrij stond een ander slot te verzinnen. Waarom Császi gemeend heeft een verhaal dat langzaam toewerkt naar een high note te moeten eindigen in mineur is me een raadsel. Van homofobe intenties kan de regisseur zeker niet worden beticht. Laat ik het maar houden op Császi’s onervarenheid als verhalenverteller en zijn wellicht al te sterke hang naar tragiek. Jammer, want nu doet het ongeloofwaardige einde ernstig afbreuk aan het geheel. Mijn advies: vergeet de laatste twee minuten van de film en geniet vooral van de geslaagde cinematografie en sterke acteerprestaties van de jonge acteurs.