Ze zijn aanbiddelijk. Ze vormen een prachtig stel. Ze zijn allebei jong, slim, good looking, open minded. Het is liefde op het eerste gezicht. Als ze elkaar in het uitgaansleven in Tel Aviv ontmoeten vallen ze als een blok voor elkaar. De één is junior partner op het advocatenkantoor van zijn vader, de ander studeert psychologie. Het probleem is dat de één, Roy Schaefer, Joods is en de ander, Nimr Mashrawi, Palestijn. Nimr mag alleen met een speciale academische pas vanuit zijn woonplaats Ramallah (op de Westelijke Jordaanoever) naar Tel Aviv op en neer reizen om er bepaalde colleges te volgen. Heeft een relatie eigenlijk wel toekomst als de bewegingsvrijheid van één van beide partners zo beperkt is? Hoe kansrijk is de liefde überhaupt als de één behoort tot de gepriviligeerde klasse en de ander een tweederangsburger is?
Het antwoord op die vraag stemt niet optimistisch maar regisseur Michael Mayer laat de kijkers van zijn eerste lange speelfilm Out in the dark (2012) ook niet ontzet en wanhopig in hun bioscoopstoel achter. Roy (Michael Aloni) en Nimr (Nicholas Jacob) krijgen elkaar maar de prijs die ze daarvoor moeten betalen is hoog. De tagline die de film heeft meegekregen luidt Love knows no borders (Liefde kent geen grenzen) maar als de film iets duidelijk maakt dan is het wel dat de staat Israël en de Palestijnse autoriteiten (Fatah op de Westelijke Jordaanoever en Hamas in de Gazastrook) grensoverschrijdende liefde beschouwen als een onduldbaar veiligheidsrisico. Als die liefde ook nog eens homoseksueel is maakt dat de zaak er niet makkelijker op. Israël heeft weliswaar de naam een verlicht en tolerant land te zijn op het punt van homorechten maar de waarheid is dat die tolerantie zich alleen uitstrekt tot de Joodse bevolking. Palestijnse homoseksuelen hebben het doorgaans vele malen slechter getroffen dan hun Joodse soortgenoten. Op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook wordt homoseksualiteit bovendien beschouwd als een decadent verschijnsel dat wezensvreemd is aan de eigen cultuur. Wie zich definieert als homoseksueel laat daarmee al snel de verdenking op zich onder invloed te staan van Israël of diens goddeloze bondgenoot de Verenigde Staten.
In dit krachtenveld speelt de Israëlische binnenlandse veiligheidsdienst Sjabak een hoogst cynische rol. Palestijnen die nog in de kast zitten worden door de Sjabak bewust als informant geronseld en daarbij gechanteerd met hun seksuele voorkeur. In ruil voor informatie gedoogt de Israëlische staat dat deze mannen in Tel Aviv verblijven en zo van vrijheden kunnen profiteren die ze in Palestijns gebied niet vergund zijn. In werkelijkheid zijn deze mannen volledig overgeleverd aan de luimen van de Sjabak. Zodra ze niet langer bruikbaar zijn of zich willen terugtrekken als informant worden ze weer teruggebracht naar Palestijns gebied, waar ze als collaborateurs moeten vrezen voor hun leven. Nimr is bevriend met iemand uit Ramallah die door de Sjabak geronseld is als informant. Deze Mustafa (Loai Nofi) voelt zich in Tel Aviv als een vis in het water maar als hij zich aan de knellende greep van de Sjabak poogt te ontworstelen wordt hij zonder pardon weer in Ramallah gedropt. Toevallig – misschien iets te toevallig voor de geloofwaardigheid van het verhaal – is Nimr er getuige van dat Mustafa in het holst van de nacht wordt mishandeld en vermoord door enkele Palestijnse militanten. Onder die moordenaars bevindt zich bovendien Nimrs broer Nabil (Jameel Khoury). Dit schokkende gegeven doet Nimr beseffen dat hij vreselijk op zijn tellen dient te passen en zelfs in eigen familiekring niet veilig is.
Tot overmaat van ramp krijgt de Sjabak er lucht van dat Nimr nog in de kast zit en wordt ook hij benaderd om voor de dienst inlichtingen te vergaren. De Sjabak-agent die het contact met Nimr legt (Alon Pdut) is dezelfde die ook Mustafa heeft gerund. Dat weet Nimr niet maar de toeschouwer wel. Waarschijnlijk is de dienst Nimr op het spoor gekomen door observatie van Mustafa. In een eerdere scène in de film is namelijk te zien hoe Nimr in Tel Aviv een bezoekje brengt aan de flat waar Mustafa woont. Om Nimr onder druk te zetten wordt de pas waarmee hij vrijelijk tussen Ramallah en Tel Aviv kan reizen ingetrokken. Daarmee wordt de apolitieke Nimr gedwongen tot een onmogelijke keuze: ofwel illegaal in Tel Aviv verblijven bij zijn geliefde Roy en naar de pijpen dansen van de Sjabak, ofwel zich verzoenen met een leven in de kast in Ramallah. Uiteraard probeert Roy zijn geliefde langs juridische weg te helpen maar al snel wordt duidelijk dat die weg lang is en waarschijnlijk dood loopt. Als door verdere ontwikkelingen Nimrs opties nog verder worden gelimiteerd wordt ook Roy voor een keuze gesteld: blijft hij binnen de wet opereren om Nimr te helpen of is hij bereid ook buiten de wet te treden, wat uiteraard niet te combineren valt met zijn werk als advocaat.
Out in the dark is een geslaagde crossover van politieke thriller en romantische film. De film maakt veel tempo, waardoor de toeschouwer nauwelijks tijd krijgt stil te staan bij enkele ongeloofwaardigheden in het scenario. Die worden dan weer goed gemaakt door het welgekozen half open einde, dat een prikkelend beroep doet op de fantasie en het geheugen van de toeschouwer. Met Roys hulp lukt het Nimr om naar Europa te ontsnappen waar hij politiek asiel kan aanvragen. Roy blijft achter in Israël waar hij mogelijk strafrechtelijk zal worden vervolgd en/of als advocaat van het tableau zal worden geschrapt. De verwachting die dit einde van de film bij mij opriep was dat Roy en Nimr elkaar op enig moment in Europa wel weer zullen terugvinden. Heeft Roy in het begin van de film zich immers niet tegenover Nimr laten ontvallen dat hij eigenlijk buiten Israël een heel nieuw leven zou willen beginnen – maar dat hij zo´n radicale stap waarschijnlijk alleen uit liefde gedreven zou durven zetten. Inderdaad, de liefde is grenzeloos. Veel lof verdient het acteerwerk van nieuwkomer Nicholas Jacob, die ontwapenend geloofwaardig de rol van Nimr vertolkt en daarbij een breed scala van emoties demonstreert.
© Peter Zwaal, 2019
Voor meer informatie: https://www.imdb.com/title/tt2318625/?ref_=ttls_li_tt
Bioscooptrailer: https://www.youtube.com/watch?v=99XxMLgE3AM
Love across enemy lines (interview met Michael Mayer en Nicholas Jacob door Elle Flanders, 15 april 2013): https://www.youtube.com/watch?v=vWzWktxcqq0
Interview met Michael Mayer (door Robert Michael Poole, 24 juli 2013): https://www.blouinartinfo.com/news/story/932743/michael-mayer-on-his-gay-love-affair-film-out-in-the-dark
Interview met Nicholas Jacob (National Post, 14 september 2012): https://nationalpost.com/entertainment/out-in-the-darks-rainbow-connection
