Anton (Ton) Bruinsma (1921-1984) is waarschijnlijk de enige Nederlandse frisdrankenfabrikant wiens naam ook buiten de bedrijfstak bekend is geworden, zij het niet zozeer vanwege zijn eigen zakelijke prestaties – die zeker niet gering waren – maar vanwege de criminele levenswandel van zijn zoon Klaas (1953-1991).
In april 1945, één maand vóór de bevrijding van Nederland, koopt Ton Bruinsma met geld dat hij van zijn vader heeft geleend een verlopen limonadefabriekje in de Groen van Prinstererstraat te Amsterdam. De eerste jaren zit er nauwelijks schot in de zaak omdat de suiker nog op de bon is en Bruinsma slechts in aanmerking komt voor een zeer geringe suikertoelage. Nieuwe klanten werven heeft onder deze omstandigheden nauwelijks zin. Maar nadat in november 1948 een einde is gekomen aan de suikerrantsoenering begint Bruinsma energiek zijn klantenbestand uit te bouwen. Inmiddels is het bedrijfje verhuisd naar een wat ruimer onderkomen in de Marco Polostraat te Amsterdam-West (1947). Als ook daar de emballage de deur uitpuilt wordt een pand betrokken in de Johan Siegerstraat op het industrietterrein Overamstel (1956). In de jaren vijftig lanceert Bruinsma diverse merkartikelen, waarvan de sinasdrank Raak het bekendste wordt.
In navolging van tal van andere frisdrankenfabrikanten breidt Bruinsma in 1957 zijn assortiment uit met een tonic- en sodawater. Voor deze producten met een relatief hoge winstmarge kiest Bruinsma de sjieke merknaam O’Conally’s. In de keuze van deze merknaam heeft Bruinsma’s toenmalige Britse echtgenote de hand. Deze Gwendolyn Theresa Mary (Gwen) Kelly (1931) heeft namelijk een voorvader genaamd O’Conally.
Bij het ontwerpen van het etiket is Gwen Bruinsma-Kelly niet betrokken, want anders had zij haar echtgenoot zeker behoed voor de uitglijder die deze begaat door op het etiket te vermelden dat O’Conally’s is gerijpt: “matured by A. Bruinsma”. De aanduiding “matured by” heeft Bruinsma overgenomen van whisky-etiketten zonder zich te vergewissen van de preciese betekenis. Als Bruinsma zijn bedrijf in 1961 verkoopt aan het naar diversificatie strevende N.V. Cacao De Zaan (Koog aan de Zaan), vragen de nieuwe eigenaren, die weinig verstand van frisdrank hebben, belangstellend waar de vaten liggen of tanks staan waarin Bruinsma zijn tonic laat rijpen.
Eind 1961 besluit Bruinsma, inmiddels gescheiden van Gwen Kelly, om ten behoeve van kruideniers en supermarkteigenaren een afzonderlijk tonicmerk te lanceren. Zo’n apart tonicmerk voor de levensmiddelenhandel geeft namelijk minder aanstoot onder kasteleins die O’Conally’s verkopen. Sommige kasteleins zijn namelijk van mening dat frisdranken uitsluitend verkrijgbaar dienen te zijn in de horeca. Elk flesje frisdrank dat wordt verkocht door kruidenier of supermarkt, beschouwen deze kasteleins als een vorm van broodroof. Frisdrankmerken die verkrijgbaar zijn bij kruidenier en supermarkt kunnen rekenen op een horecaboycot. Teneinde zo’n boycot te voorkomen komt Bruinsma met het alternatieve tonicmerk London. De aanduiding “matured by A.Bruinsma” ontbreekt op het etiket van London Tonic-water maar verder is de verwantschap met O’Conally’s Tonic-water nog tamelijk duidelijk.
© Peter Zwaal, 2011
