Nadat ik voor de brancheorganisatie van de frisdrankenindustrie jarenlang nieuwjaarskaarten had gemaakt volgens een vast patroon, deed ik in 2009 een poging het eens over een andere boeg te gooien. In plaats van een schilderij of prent van een oude meester te selecteren als afbeelding voor zo’n nieuwjaarskaart, stelde ik mijn opdrachtgever voor om iets te laten maken door een hedendaags kunstenaar. Daar werd niet erg enthousiast op gereageerd. Toch besloot ik door te zetten en na de nodige aarzelingen toonde mijn opdrachtgever zich bereid tot het experiment. Voorwaarden waren dat het kunstwerk moest refereren aan frisdranken (waters of vruchtensappen mocht ook) en dat het “kleurig” en “niet te oppervlakkig” moest zijn. Uiteraard behield de opdrachtgever zich het recht voor het kunstwerk ongebruikt te laten als het onverhoopt toch niet beviel.
Inmiddels had ik een bevriende kunstenaar uit Rotterdam, João Colagem, bereid gevonden een collage te maken tegen een schappelijke prijs. De collage die João mij na enige tijd toestuurde voldeed wat mij betreft aan alle gestelde voorwaarden: de collage was kleurig, er zaten voldoende frisse, fruitige en waterige elementen in, en de collage was allerminst oppervlakkig. Ik herkende onmiddellijk elementen die afkomstig waren uit schilderijen van Vermeer (Meisje met de parel) en Arcimboldo (Autunno). Een hedendaagse kunstwerk, deels steunend op werk van oude meesters: dat laatste zou mijn opdrachtgever vast wel aanspreken dacht ik. Helaas zat ik er helemaal naast.
“Dit gaat het niet worden” was onmiddellijk de reactie. Na enig doorvragen kwalificeerde de opdrachtgever de collage als “nachtmerrieachtig” en “geen schoonheid maar eerder verderf uitstralend”. Daarmee was de kous af. Ik moest maar weer een plaatje uit de kast trekken van een kunstenaar die al minstens vijftig jaar dood was. Ik was zo geschokt dat ik besloot João niet te vertellen dat zijn garota gasosa niet door de keuring was gekomen. João heeft gewoon de afgesproken vergoeding gekregen. Bij mijn weten leeft hij nog steeds in de veronderstelling dat zijn collage als afbeelding voor een nieuwjaarskaart is gebruikt. Tenzij hij natuurlijk dit stukje leest.
© Peter Zwaal, 2014
