In 1882 Johannes Adrianus (Jan) Schiet (1846-1899) started a mineral water factory along one of the smaller Amsterdam canals. Judged by this splendid show bill, the business of Jan Schiet on the Looiersgracht was a flourishing one. The show bill was most likely published before 1899, the year that Schiet died and his widow continued his affairs under the company name Weduwe J.A. Schiet. The show bill reveals that Schiets factory was not a one-man operated business, as so many mineral water factories were at that time: nine men are filling, sorting and carrying soda siphons. Probably the size of this work force is slightly exaggerated. There is however no denying that Schiet was a major mineral water manufacturer in Amsterdam. His main local competitor was Mr. G. Houweling, who had started his mineral water factory in 1883, one year after Schiet had set up his business. Apart from artificial mineral waters and soda waters, manufacturers like Schiet and Houweling also produced a wide variety of flavoured soft drinks. Lemonade, raspberryade, champagne-cider and ginger beer were among the soft drinks Schiet produced. According to this show bill Schiets mineral water factory was equipped with three carbonating machines each linked with a seperate siphon filler, a large tub for cleaning empty siphons, and baskets for transporting purposes. Not shown on this bill, but also part of the standard factory equipment around the time, were one or more barrows and a horse cart for delivering siphons to the customers (mostly pubs, restaurants and other catering establishments). In the 1910’s the widow Schiet retired from business and was succeeded by three of her sons. After the Second World War a third generation took over. The Schiet company played an important part in a bottling combination for the Dutch soft drink brand Jel (orangeade). Other postwar soft drink brands that were produced by Schiet were Ten-Cola and Bel-Air (tonic water, ginger ale, soda water). In 1960 Jan Christoffel Josephus Schiet (1923-2013), a grandson of the founder, discontinued soft drink production.
In 1882 begon Johannes Adrianus (Jan) Schiet (1846-1899) een mineraalwaterfabriek aan de Amsterdamse Looiersgracht. Dat het bedrijf tot zekere bloei kwam – en niet zoals veel andere mineraalwaterfabrieken een eenmansbedrijfje bleef – blijkt uit deze reclameplaat, die naar alle waarschijnlijkheid dateert van vóór 1899. In laatstgenoemd jaar overleed namelijk de oprichter en werd de firma voortgezet onder de naam Weduwe J.A. Schiet. Op de plaat zijn maar liefst negen man bedrijvig in de weer met het afvullen, sorteren en versjouwen van sifons. Of dat aantal werklieden ook overeenstemt met de werkelijke personeelsomvang valt niet meer na te gaan. Mogelijk is van enige overdrijving sprake maar onloochenbaar is dat Jan Schiet destijds in Amsterdam één van de grotere mineraalwaterfabrikanten was. Zijn belangrijkste concurrent ter plaatse was G. Houweling, die één jaar na Schiet een mineraalwaterfabriek was begonnen. Het mag als bekend worden verondersteld dat mineraalwaterfabrikanten, naast kunstmatige mineraalwaters, tevens frisdranken vervaardigden. Het assortiment van Schiet bestond uit citroen- en frambozenlimonadegazeuse, champagnecider en gemberbier. Wat betreft de bedrijfsuitrusting van Schiet: die bestond blijkens deze reclameplaat uit drie schudketels (waarin koolzuurhoudend water werd bereid), drie daarmee verbonden sifonvullers, een grote tobbe voor het spoelen van de lege sifons en manden voor het vervoer van de sifons. Niet afgebeeld op deze plaat maar eveneens tot de bedrijfsuitrusting behorend, waren één of meer handkarren en een paard-en-wagen, waarmee de sifons bezorgd werden bij Schiets afnemers (voornamelijk horecagelegenheden). In de jaren ’10 van de twintigste eeuw deed de weduwe Schiet de zaak over aan drie van haar zonen. Na de Tweede Wereldoorlog kwam een derde generatie aan het bewind. Het belangrijkste naoorlogse product was de vruchtenlimonade Jel. Andere merkartikelen die door Schiet werden vervaardigd waren Ten-Cola en Bel-Air (tonic, ginger ale, sodawater). In 1960 beëindigde Jan Christoffel Josephus Schiet (1923-2013), een kleinzoon van de oprichter, de productie van frisdranken.
© Peter Zwaal, 2001, 2019
