Advertentie 1920.
Etiket champagnepils A. de Kluijver, 1926.
Wat doet het portret van de grote Franse microbioloog Louis Pasteur (1822-1895) op het etiket van een Hollands limonadefabrikantje uit Kinderdijk? Het antwoord op deze vraag luidt helaas: de consument een beetje voor de gek houden.
Van het portret gaat de suggestie uit dat de limonadegazeuse van Arie de Kluijver voldoet aan de hoogst mogelijke maatstaven van voedselveiligheid en dat het product in kwestie is gepasteuriseerd. Dat laatste wil zeggen: kortstondig verhit teneinde schadelijke ziektekiemen en bederf bevorderende microben te doden. Louis Pasteur zelf heeft hiertoe onder meer proefnemingen met wijn gedaan. Door flessen met wijn te verhitten blijkt het mogelijk ongewenste nagisting in de fles te voorkomen. Aan het eind van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw vindt de praktijk van het pasteuriseren op ruime schaal toepassing in de voedingsmiddelen- en drankenindustrie. Bekend is vooral de pasteurisatie van rauwe koemelk.
In de Nederlandse frisdrankenindustrie komt pasteurisatie pas op gang in de tweede helft van de jaren dertig, als vruchtenlimonades als sinas en cassis hun intrede doen. Deze producten zijn bereid met een bepaalde hoeveelheid vruchtensap. Om gisting van dat vruchtensap te voorkomen worden de flesjes vruchtenlimonade gepasteuriseerd.
Limonadegazeuses zoals vervaardigd door Arie de Kluijver uit Kinderdijk kunnen het echter prima stellen zonder pasteurisatie. Deze producten zijn niet bereid met vruchtensap maar met een essence. Limonadegazeuse is feitelijk niet veel meer dan koolzuurhoudend suikerwater waaraan een minieme hoeveelheid essence is toegevoegd. Een etiket met het opschrift frambozenlimonadegazeuse wil zeggen dat het product is samengesteld op basis van een frambozenessence. Het essence verleent de limonadegazeuse een smaak en geur die aan frambozen doet denken. Naast duidelijk definieerbare essences, waarvan het aroma aan bepaalde vruchten doet denken, bestaan er ook allerlei fantasie-essences. Limonadegazeuses als champagnepils en champagnecider zijn samengesteld op basis van dergelijke fantasie-essences. Geen mens die het aroma (de smaak en geur) van deze limonadegazeuses precies kan omschrijven. Limonadefabrikanten vervaardigen hun essences niet zelf maar betrekken deze van de aroma-industrie (essencefabrikanten).
Rond 1920 brengt de Amsterdamse aromaproducent Salomon Abraham Wijzenbeek (1890-1968), handelend onder de naam Essencefabriek Gruno, een champagnepilsessence op de markt onder de merknaam Professor Pasteur. Limonadefabrikanten die een bepaalde hoeveelheid van dit essence bestellen krijgen van Wijzenbeek gratis Professor Pasteur-etiketten cadeau. Die etiketten hoeven ze alleen nog maar te laten bedrukken met hun eigen naam en adres. Dat is nog altijd voordeliger dan zelf etiketten te laten ontwerpen en drukken. Arie de Kluijver is één van de limonadefabrikanten die van Wijzenbeeks aanbod gebruik maakt.
Veel consumenten zullen op grond van de naam en het portret van Louis Pasteur hebben gemeend dat de champagnepils van Arie de Kluijver was gepasteuriseerd. Mooi niet dus. Volgens de toenmalige regels op het gebied van etikettering en productvoorlichting viel Arie de Kluijver echter niets te verwijten. En waarschijnlijk heeft zijn champagnepils voortreffelijk gesmaakt en was er niets op aan te merken. En als dat eens een keertje niet zo was heeft Arie dat waarschijnlijk onmiddellijk te horen gekregen, want net als van de meeste andere limonadefabrikantjes was zijn verzorgings- en afzetgebied beperkt van omvang.
Peter Zwaal
