Alledaagse winterlevens

Zoals er typische winterverhalen zijn, zijn er ook typische winterfilms. Het bekendste Nederlandse winterverhaal is natuurlijk De avonden van Gerard Reve, waarin niet alleen de grauw- en klamheid van het winterseizoen voortdurend wordt aangestipt maar ook de winterse gemoedstoestand van hoofdpersoon Frits van Egters breed wordt uitgemeten. Die gemoedstoestand wordt gekenmerkt door verveling, onmacht en desillusie. Voorts uit deze gemoedstoestand zich in een obsessie met verval en het verstrijken van de tijd. En tenslotte kampt Frits met een fundamenteel gevoel van eenzaamheid – ook al woont hij nog bij zijn ouders en bezoekt hij verschillende vrienden. Ik heb deze wat lange aanloop nodig om aan te geven waarom ik de film That is all (2021) van de Canadese regisseur Mark Weeden een typische winterfilm zou willen noemen. Ten eerste speelt het verhaal zich af in de winter, is de film gedrenkt in ijzig bleke en grauwe tinten, en doet zelfs de soundtrack van componist Samuel Kochany zijn best om winters te klinken. Ten tweede is That is all een winterfilm vanwege de thematiek: hoofdpersoon Ryan worstelt met gevoelens van verveling, onmacht en desillusie. Ondanks dat hij zich omringt weet door vrienden is hij ten diepste eenzaam. Last but not least is de film door cameraman en editor Craig Wood doorsneden met beelden van zaken die wegkwijnen in de winter (halfdode vensterbankplanten, een barbecue bedekt door sneeuw) of die definitief dreigen te worden ingehaald door de tijd (openbare telefooncellen, een ouderwetse hotellobby, de ruïne van een zomerhuisje).

Ryan (Joel Ballanger) is een jongeman uit Toronto van ongeveer dertig jaar met een baard en een haardos op de rand van woest. Hij is werkzaam als verkoper voor een groot bedrijf en opereert daarbij hoofdzakelijk vanuit zijn woning. De online contacten die hij met collega’s en cliënten onderhoudt zijn oppervlakkig en ongeïnspireerd. In een vroege scène is te zien hoe Ryan door zijn werkgever geïnstrueerd wordt om klanten wel van alles te beloven maar feitelijk helemaal niets te garanderen. Niet verwonderlijk dus dat Ryan zijn werkgever op een gezonde wijze minacht. Ryan kent zijn prioriteiten: hij leeft niet om te werken maar hij werkt om te leven. Dat leven is alleen wel tijdens de wintermaanden behoorlijk saai en repetitief. Ryan deelt zijn woning met Philip (Daniel Bossenberry), die nog steeds studeert. Beiden behoren tot een vriendengroepje dat weer grotendeels samenvalt met een clubje mensen dat elke donderdag basketbal speelt in een gymzaal. Na het basketballen blijven ze bij elkaar hangen of duiken ze gezamenlijk de kroeg of bioscoop in. Ook op andere avonden zoeken ze elkaars gezelschap op. Dan wordt de tijd gedood met het kijken naar klassieke speelfilms en met computer- en bordspelletjes. Ryan en zijn vrienden zijn ‘uitgestelde’ en ‘ongesettelde’ volwassenen die voortdurend in hun eigen kleine kringetje ronddraaien. Het enige buitenbeentje in de groep is Brad (Dan Tait Brown). Hij is een echte carrièretijger, met een groot huis en politieke denkbeelden die steeds meer in conservatieve richting zijn opgeschoven. En hij is openlijk homoseksueel.

Dan doet een nieuwkomer zijn intrede in het groepje. Deze Sam (Al Braatz) is de minnaar van Brad en recentelijk bij hem ingetrokken. Dat heeft de relatie kennelijk geen goed gedaan, want er zit de nodige spanning op de lijn. Sam zoekt voorzichtig toenadering tot Ryan. Die is eigenlijk verwikkeld in een flirt met Maya (Sara Hinding) maar voelt zich duidelijk ook gevleid door de belangstelling van Sam. Langzaam maar zeker drijven Ryan en Sam naar elkaar toe. Regisseur en scenarioschrijver Mark Weeden houdt duidelijk niet van haast maken. Er gaan heel wat wandelingen door winters Toronto aan vooraf voordat Ryan en Sam uiting durven geven aan hun gevoelens. Omdat ze besluiten hun relatie geheim te houden zijn ze aangewezen op hotelkamers, vakantiehuisjes en andere ontmoetingsplaatsen waar ze niet in het oog lopen. En omdat Sam vermoedt dat zijn telefoongegevens geen geheim zijn voor echtgenoot Brad, belt hij Ryan alleen vanuit openbare telefooncellen – waarvan er ook in Toronto steeds minder zijn. Ondanks alle voorzorgsmaatregelen worden Ryan en Sam uiteindelijk toch betrapt. Niet door Brad maar door Ryans huisgenoot Philip. De manier waarop dit geschiedt is door regisseur Weeden zorgvuldig in beeld en geluid voorbereid. Zoals Weeden ook in het begin van zijn film al enkele aanwijzingen verstopt heeft die duidelijk maken dat Ryan, ondanks zijn flirt met Maya, niet afwijzend staat tegenover seks met mannen.

That is all is een film die met bescheiden middelen is gemaakt en die op het eerste gezicht ongekunsteld banaal is. Dat geldt ook voor de dialogen, die alledaags en soms een beetje wezenloos zijn. Al lijkt dat nu juist precies de bedoeling, want hoe kan het anders met hoofdpersonen die zulke fletse winterlevens leiden? Toch bevatten zelfs de meest wezenloze dialogen en mededelingen soms diepere waarheden en inzichten. Neem deze dialoog tussen Ryan en huisgenoot Paul, die een computerspelletje aan het spelen is. Ryan: “What’s the point of this game?” Paul: “You just kinda walk around. That’s pretty much it.” Een betere samenvatting van de plot en van de levens die hier geportretteerd worden is nauwelijks denkbaar. Naar eigen zeggen is Mark Weeden sterk beïnvloed door de films van Chantal Akerman (1950-2015). Ook die liet haar hoofdpersonen veelal in benauwde kringetjes ronddraaien en tamelijk alledaagse levens leiden die gekenmerkt werden door routineuze saaiheid. Ik hoop dat Mark Weeden het in zich heeft om net zo’n groot regisseur te worden als Akerman. That is all is in elk geval een geslaagde proeve van bekwaamheid.