Lemonade street vendors from Paris (1827)

Le marchand de coco (Martin Sylvestre Baptiste, 1827)


In 1827 Martin Sylvestre Baptiste (1791-1859) drew this Parisian scene of two street vendors – an old man and a young woman – who evidently have no difficulty in finding customers for the lemonade they sell. This scene was directly drawn on limestone and thereupon reproduced on paper in the lithographic printing office of the Alsatian born Godefroy (Gottfried) Engelmann (1788-1839). Prints like these were afterwards coloured by hand. Martin Sylvestre Baptiste is a French artist known for his popular scenes. Many of these popular scenes deal with street vendors and travelling craftsmen. These ‘petits metiers de rue’ were a fashionable topic in nineteenth century printing art, not only in France but in other European countries as well. Some of these prints have a strong documentary disposition but that can not be said of the prints of Martin Sylvestre Baptiste, who was first and foremost a caricaturist. His goal was to draw amusing scenes, not scenes that were necessarily accurate in every little detail.

The old man and young woman that are selling lemonade are both wearing a white apron and bearing a large elongated container. The lemonade containers are topped off with the figurine of an angel and with a little flag. It seems these containers were meant to attract attention when their bearers were moving around in a crowd. The containers are fitted with a large spout and a tap. The young woman is wearing a money-bag over her apron. The old man has several drinking cups strapped onto the belts of his lemonade container. We will probably never know what kind of lemonade ‘coco’ was. We do know that it contained lemon juice and liquorice extract. Probably sugar was added and possibly vanilla extract as well. Anyway it was a non-carbonated soft drink. By 1827 the technique of carbonating waters was known to many manufacturers in Europe and the United States but not to street vendors, who also lacked the equipment for generating and storing carbon dioxide. The amusing thing about this print of Baptiste, is the suggestion that both street vendors are benefitting from the dense smoke that comes from a fire that is stirred up by two boys. People who have inhaled the smoke try to clear their throat by drinking lemonade. Looking closely we can even spot an old woman, who allows her lap dog to sip lemonade from a drinking cup. Have a nice drink!

In 1827 tekende Martin Sylvestre Baptiste (1791-1859) dit Parijse straattafereel van twee ambulante limonadeverkopers – een oude man en een jonge vrouw – die zo te zien over klandizie niet te klagen hebben. De voorstelling werd door Baptiste rechtstreeks op kalksteen getekend en daarna op papier overgebracht en vermenigvuldigd op de steendrukpers van de uit Mulhouse afkomstige Godefroy (Gottfried) Engelmann (1788-1839). De vervaardigde lithografieën werden daarna met de hand ingekleurd. Van Martin Sylveste Baptiste zijn tal van andere straattaferelen bekend. In veel van deze taferelen zijn handelaren en ambachtslieden te zien die opereerden op of langs de openbare weg. Ook elders in Europa werden gedurende de negentiende eeuw veel prenten gedrukt die gewijd zijn aan de ‘petits métiers de rue’. Soms hebben deze prenten louter een documentaire inslag. Baptiste was het echter niet zozeer te doen om het weergeven van de werkelijkheid als wel om het tekenen van een amusant tafereel. Zijn weergave van personen is ontegenzeggelijk karikaturaal.

Kijken we naar de twee limonadeverkopers dan zien we dat zij beiden een wit schort dragen en een langwerpig vat op hun rug torsen. De twee limonadevaten zijn gedecoreerd (met een vlaggetje en een engelachtig figuurtje), kennelijk met de bedoeling op te vallen in het geval de drager of draagster van het vat zich in een menigte mensen bevond. Aan beide limonadevaten is een soort schenkarm met een kraantje gemonteerd. Duidelijk zichtbaar zijn verder de geldbuidel van de jonge vrouw en de drinkbekers die bevestigd zijn aan de draagbanden van het vat dat door de oude man wordt getorst. Hoe ‘coco’ precies smaakte zullen we wel nooit weten. Zoethout en citroensap waren belangrijke ingrediënten maar vermoedelijk werden ook suiker en vanille toegevoegd. In elk geval was de drank niet koolzuurhoudend. Toen Baptiste in 1827 deze limonadeverkopers tekende, was de techniek om koolzuurhoudende dranken te vervaardigen al lang bekend. Straatverkopers bezaten echter niet de kennis en apparatuur om koolzuurhoudende dranken te vervaardigen. Wat de prent van Baptiste vermakelijk maakt is het hevig rokende ‘fikkie’ dat door twee jongetjes wordt gestookt. Gesuggereerd wordt dat de limonadeverkopers baat hebben bij de rookoverlast die deze fikkiestokers veroorzaken. Mensen die de rookwalmen hebben ingeademd komen hun keel spoelen met limonade. Wie goed kijkt ziet hoe een oudere vrouw zelfs haar schoothondje laat lebberen uit een beker limonade. Drink smakelijk!

© Peter Zwaal, 2006