Het bierigste zoutje van Nederland

Nibb-itsfolder 1949Arnaud Gerkens, circa 1960

 

 

 

 

 

In 1949 komt het conservenbedrijf Vlinderco N.V. (Breda), dat zich tot dan toe voornamelijk heeft toegelegd op het (vries)drogen van aardappelen, groenten en fruit, met een geheel nieuw product op de markt. Het heet Nibb-it en wordt in een aanbiedingsfolder omschreven als hartig en krokant maar tevens luchtig. Die luchtigheid maakt dat “men er ongemerkt van blijft dooreten”. Merkwaardig genoeg vermeldt de folder niet waarvan de krokante knabbels zijn gemaakt, namelijk gepoft aardappelmeel. Het octrooi om aardappelmeel te poffen in de vorm van een stokje staat op naam van Vlinderco-directeur Dirk René (Dick) d’Arnaud Gerkens (1908-1990). De productie van de gepofte aardappelmeelstokjes geschiedt in de fabriek van N.V. Preservenbedrijf, het eveneens in Breda gevestigde moederbedrijf van Vlinderco. Ook van dit bedrijf is d’Arnaud Gerkens directeur.

Vlinderco hoopt het product Nibb-it vooral in de horeca af te zetten, waar de zoutjes als garnituur bij bier en borrel kunnen worden geserveerd. Om zich te verzekeren van een goede entree in het horecabedrijf wordt de hulp van Heineken ingeroepen. D’Arnaud Gerkens weet de bierbrouwerij te verleiden tot een experiment waaruit moet blijken dat het eten van Nibb-its tot meer dorst leidt en dus tot een hogere bierconsumptie. Daartoe wordt op twee verschillende dagen aan dezelfde personen, onkundig van het feit dat ze deelnemen aan een experiment, ongelimiteerd gratis bier verstrekt. Op beide dagen is sprake van gelijke weersomstandigheden. Op dag twee krijgen de proefpersonen bij het bier echter tevens Nibb-its geserveerd. Het bierverbruik blijkt die tweede dag inderdaad fors hoger. Na herhaling van het experiment met andere proefpersonen en na middeling van de resultaten, luidt de conclusie dat de bierconsumptie met 27.2% (!) stijgt wanneer cafébezoekers Nibb-its worden voorgezet.

De Gooi en Eemlander, 14 december 1950Gegeven de uitkomst van het experiment is Heineken graag bereid Nibb-it van harte aan te bevelen bij al zijn horeca-afnemers. Veel kasteleins blijken echter niet veel op te hebben met deze aanbeveling. Een probleem is dat Vlinderco de zoutjes uitsluitend levert in kiloblikken. De bedoeling is dat kasteleins vanuit zo’n kiloblik de schaaltjes (bij)vullen waarin de Nibb-its gratis aan cafébezoekers worden geserveerd. Menig kastelein is echter niet genegen de kost voor de baat te laten uitgaan. Andere kasteleins vinden de kiloblikken te duur en weer anderen zijn principieel gekant tegen het gratis verstrekken van versnaperingen. Om de tegenvallende horecaverkoop te compenseren besluit Vlinderco tevens te gaan leveren aan kruidenierszaken. Ook kruideniers krijgen de gepofte aardappelmeelstokjes aanvankelijk slechts geleverd in kiloblikken. Dat betekent dat Nibb-its net als andere droge grutterswaren moeten worden afgewogen in door de consument gewenste hoeveelheden: “En hoeveel ons Nibb-its denkt mevrouw nodig te hebben?”

Al snel wordt duidelijk dat het beter is om de Nibb-its ‘voorverpakt’ in zakjes van cellofaan op de markt te brengen. Dat neemt niet alleen kruideniers veel werk uit handen maar komt  tevens de houdbaarheid en kwaliteit ten goede. Bovendien kunnen daardoor ook zelfbedieningszaken en supermarkten het product Nibb-it gaan verkopen. Omdat het Preservenbedrijf/Vlinderco ontbreekt aan middelen voor de aankoop van de gewenste verpakkingstechnologie gaat het bedrijf op zoek naar partners. Wederom komt D’Arnaud Gerkens terecht bij een bierbrouwerij. Ditmaal is het Amstel dat toehapt. Producent Preservenbedrijf wordt door Amstel overgenomen (1955). Onder de hoede van Amstel gaat het Preservenbedrijf een aantal jaren zeer voor de wind, vooral nadat voor het product Nibb-it een eigen verkoop- en marketingorganisatie is opgezet, zetelend op de brouwerij in Amsterdam. Daarbij groeit de markt voor aardappelchips en andere zoutjes explosief. De productiecapaciteit groeit echter nog sneller met als gevolg dat sommige zoutjesfabrikanten bezwijken voor de verlokkingen van supermarktconcerns, die ook graag chips onder huismerk (private label) willen gaan verkopen. In 1967 breekt een regelrechte chipsoorlog uit, waarbij het aanbiedingen regent en de winstgevendheid sterk onder druk komt te staan. Amstel begint een beetje in zijn maag te zitten met Preservenbedrijf en met het product Nibb-it en wil er eigenlijk wel vanaf.

Als Amstel zelf in 1968 door Heineken wordt overgenomen, mag laatstgenoemde brouwerij dat klusje klaren. In 1970 verkoopt Heineken Preservenbedrijf aan Nutricia (Zoetermeer). Nutricia verkoopt het bedrijf na een flink aantal jaren door aan het Britse concern Dalgety (1987), dat het bedrijf op zijn beurt weer doorsluist naar United Biscuits (1994). In een grote portfolio-uitruil tussen United Biscuits en PepsiCo belandt het merkartikel Nibb-it uiteindelijk bij Frito-Lay, de snackdivisie van PepsiCo (1997). En daar zit het tot op de dag van vandaag. Nibb-it, het gepofte aardappelmeelstokje dat de Nederlandse biermarkt met meer dan een kwart had moeten verruimen, is een frisdrankzoutje geworden.

© Peter Zwaal, 2010